Eitt mikilvægasta verkefni stjórnmálamanna er að sýna það í verki að okkur sé alvara með það að ná verðbólgu niður. Allir þeir sem koma að hagstjórn landsins: Seðlabankinn, aðilar vinnumarkaðarins og hið opinbera, þurfa að leggja sitt á vogarskálarnar.

Hvað ríkið varðar er ljóst að draga þarf úr ríkisútgjöldum og hagræða enn frekar í opinberum rekstri. Það ætti þó ekki að vera skammtímamarkmið, heldur viðvarandi verkefni í rekstri hins opinbera. Meginþorri aukinna ríkisútgjalda hefur á liðnum árum runnið til heilbrigðis- og velferðarmála og það ríkir nokkur sátt í samfélaginu um þá tilhögun. Ríkisútgjöld geta þó ekki vaxið endalaust og alls ekki á þeim hraða sem þau hafa gert á liðnum árum.

Áfram þurfum við að leita leiða til að efla þessa þjónustu án þess að útgjöld til málaflokkanna vaxi út í hið óendanlega. Við munum ekki standa undir þeirri grunnþjónustu og þeim gæðum sem við gerum kröfu um, nema með því að innleiða nýjar lausnir og nýjan hugsunargang samhliða. Við þurfum að virkja einkaframtakið og gefa nýsköpunarfyrirtækjum svigrúm til að byggja upp starfsemi og þjónustu.

Það er enginn skortur á því hvernig stjórnmálamenn sjá fyrir sér að auka tekjur hins opinbera. Það verður alltaf einhver atvinnugrein sem verður í sigtinu og sjálfsagt var það rétt lýsing þegar einn flokkurinn talaði um fjölbreyttar hugmyndir um aukna skattheimtu, sem hlaðborð sem hægt væri að velja af. Þó svo að stjórnmálamenn, jafnvel þeir sem gefa sig út fyrir að vita meira um hagstjórn en aðrir, tali eins og uppsprettur skattheimtu séu óendanlegar – þá er það ekki svo.

Það felst engin langtímalausn í því að lofa gulli og grænum skógum og ætlast síðan til þess að einhverjir aðrir borgi. Til viðbótar því að gefa einkaaðilum svigrúm til að vaxa og dafna getur ríkisvaldið gert annað og meira en að bara styðja nýsköpunarfyrirtæki fjárhagslega eða búa þeim til skilvirkan lagaramma. Ríkið getur keypt af þeim vörur og þjónustu og látið af gamaldags rekstrarformi sem felur ekki bara í sér sóun heldur tekur súrefnið af frumkvöðlum.

Við sjáum því oft haldið fram að lægri skattar feli í sér að það sé minna til skiptanna eða að skerðing verði óhjákvæmilega á þjónustu hins opinbera. Að sama skapi halda sumir því fram að hagræðing og bætt meðferð á fjármunum hins opinbera feli alltaf í sér skerðingu á þjónustu.

Í því felst mikil þröngsýni og líka uppgjöf – enda er staðreyndin sú að oft er hægt að veita betri þjónustu fyrir minna fé með nýjum lausnum. Um það geta frumkvöðlar og þeir sem nýta tæknina á sínum vinnustöðum, vitnað. Með lægri sköttum búum við þvert á móti til hvata fyrir fólk og fyrirtæki, til að gera meira og gera betur á sínum sviðum. Í því felst ávinningur fyrir allt samfélagið.

Pistillinn birtist í Morgunblaðinu 26. maí 2023.